In onze maatschappij is er een toenemend bewustzijn dat alles met elkaar verweven is. Een gebeurtenis ergens in de wereld kan mondiaal van grote invloed zijn. De voorbeelden liggen voor het oprapen: door een corona-uitbraak in Wuhan belandt de hele wereld in een lockdown; de houding van techbedrijven kan leiden tot een aantasting van de democratie en een ontwerpfout van Boeing veroorzaakt fatale vliegtuigongelukken op verschillende continenten.

Bijblijven uit Goed Bestuur en Toezicht 1/2021.

Het Burgerlijk Wetboek bevat regels over het benoemen van bestuurders en interne toezichthouders van rechtspersonen en regels over hun ontslag. Governance codes en sectorale wetgeving geven nadere invulling aan die wettelijke regels. Denk aan de bepaling in de Woningwet, die stelt dat een bestuurder wordt benoemd voor een periode van ten hoogste vier jaar en steeds voor een periode van ten hoogste vier jaar kan worden herbenoemd. Fenna van Dijk over het belang van tijdig aftreden.

Topbestuurders hebben niet alleen de verantwoordelijkheid om problemen effectief op te lossen, maar ook voorbeeldgedrag te laten zien. Het gaat om dienen en deugen in het perspectief van een opgave die ertoe doet, betoogt René Weijers.

‘De manager doet het goed en de leider doet het goede.’ Dit adagium is bijna een vanzelfsprekendheid geworden. Toch gaat er een wereld aan opvattingen achter schuil over wat management, leiderschap en bestuur inhouden. Pieter Wijnsma over de consequenties hiervan voor het denken over de ethiek van het besturen.

Tijdens de eerste golf van de Covid-19 pandemie waren wij getuigen van een unicum in het vennootschapsrecht. Onder aanvoering van Jaap Winter en Matthijs de Jong was er plotseling een pleidooi van 25 hoogleraren in het juridisch tijdschrift Ondernemingsrecht (2020/86) om de taak van bestuurders en toezichthouders in de wet aan te passen. Zij bepleitten een codificatie van een zorgplicht voor bestuurders en commissarissen tot verantwoorde deelname aan het maatschappelijk verkeer.

Waarom kunnen raden van commissarissen schandalen in de bestuurskamer niet altijd voorkomen? Uit onderzoek van Marilieke Engbers blijkt dat intuïtie een grote rol speelt bij het nemen van beslissingen.

De Nederlandse Belastingdienst introduceerde als één van de eerste landen het concept van horizontaal toezicht. Bij gemeenten is onderzocht of deze vorm tot een getrouwer invullen van de belastingaangifte leidt.

Democratie is een manier van samenleven. Afspraken werken als er een gemeenschappelijk beeld is over wie we zijn en hoe onze wereld, gemeenschap, eruitziet. De onderstroom moet aansluiten bij de bovenstroom; de mores dragen als het ware de rechtstaat en de democratie. En hier raken we een actueel vraagstuk. Is onze democratie nog een uiting van onze manier van samenleven?